Stijgende prijzen, werknemers eisen hogere lonen en de aandelenmarkt bloeit. Waar Japan jarenlang worstelde met een kwakkelende economie, gloort er nu licht aan de horizon. Kan Japan haar diepgewortelde problemen overwinnen en eindelijk een ‘normale’ economie worden?
Een indrukwekkende bloei…
Al ruim 30 jaar is het land op de sukkel. Het land lijkt al die tijd het uiteenspatten van de zeepbel niet te kunnen verteren. Japanners kijken nostalgisch terug op de jaren 80, toen Japan wereldwijd furore maakte.
Met het uitbreken van de Koreaanse oorlog wordt Japan hoofdleverancier van militaire goederen aan de VS. Het BBP van Japan neemt dan snel toe. Een groot deel van de winst wordt opnieuw geïnvesteerd, het ‘consumentisme’ van de VS wordt nagestreefd. Daarnaast werd een groot deel van de bedrijfswinsten in onderzoek en ontwikkeling gestoken, wat de economische ontwikkeling weer bevorderde. Japan ontwikkelt auto’s, elektronica en apparatuur en loopt ver voorop.
In 1970 heeft Japan alle Europese economieën voorbijgestreefd. In 1975 bedraagt het BBP van Japan het dubbele van het BBP van Groot-Brittannië. De top 10 van ’s werelds grootste bedrijven bestaat op het hoogtepunt uit 8 Japanse bedrijven.
… eindigt in jarenlange misère.
De groei in de jaren 80 is indrukwekkend en trekt de aandacht binnenlandse en buitenlandse investeerders. Meer en meer investeringen worden gedaan met behulp van schuld, gestuwd door een zeer lage rente, met gevolg dat de groei nog verder aanzwengelt. Bezittingen worden gefinancierd met geleend geld. Japan blaast in de jaren 80 financiële zeepbellen met extreem hoge waarderingen, vooral in commercieel vastgoed en de aandelenmarkt. Toen de markten zich realiseerden dat de waarderingen niet meer realistisch waren en dat er niet meer aan de hoge verwachtingen kon worden voldaan, knapten de zeepbellen in 1990 uiteen.
Na het uiteenspatten van de zeepbellen blijven Japanse bedrijven verweesd achter met in waarde gekelderde bezittingen. Er zat niets anders op dan te besparen en weinig zijn nog bereid om geld aan het werk te zetten. Tot overmaat van ramp slaat de Japanse overheid adviezen in de wind om niet verder te bezuinigen en de economie raakt in een vrije val.
Vanaf de jaren 90 wordt Japan getergd door deflatie. De overheid kampt met een enorme schuldenlast en probeert inflatie aan te wakkeren door de rentetarieven te verlagen naar nul. Maar de Japanners gingen meer sparen dan consumeren. Japan heeft te kampen met vergrijzing, waardoor minder mensen het geld moeten verdienen voor de samenleving. De Japanse centrale bank moet de economie structureel steunen. Het bruto binnenlands product is al 30 jaar niet van zijn plaats gekomen.
Historisch keerpunt
Centrale bankiers en overheidsfunctionarissen stellen dat het land zich op een historisch keerpunt bevindt. De prijzen begonnen na het voorjaar van 2022 te stijgen, na de dubbele schokken van de coronapandemie en de Russische invasie in Oekraïne. De lonen en markten hebben hierop gereageerd. De grootste werkgevers van het land kwamen overeen om de lonen met gemiddeld met 5% te verhogen, de grootste stijging sinds 1991.
Onlangs overtrof de Nikkei 225 eindelijk het hoogtepunt van 34 jaar geleden. De Bank of Japan (BoJ) verhoogde vervolgens in maart de rente van -0,1% naar een bandbreedte tussen de 0% en 0,1%. Het is de eerste verhoging van het rentetarief sinds 2007 en daarmee een historische stap. Dit is een reactie op het begin van een positieve spiraal tussen stijgende lonen en prijzen. Assetmanagers wereldwijd wijzen Japanse aandelen een bijzondere positie toe; Japanse aandelen hebben namelijk een relatief lage waardering in vergelijking met aandelen uit andere landen.
Uitdagingen
Eén van de grootste zorgen is de deflatoire mentaliteit die zich in de samenleving heeft verankerd. Mensen hebben het gevoel dat het leven makkelijker was als de prijzen niet stegen. Nu de bredere mentaliteit veranderd, blijft er een relatief groot deel van de bevolking over die geen verandering wenst. Een opiniepeiling wijst uit dat nog zo’n 63% van de ondervraagden zich financieel onveilig voelt. De Japanse consumptie blijft vooralsnog zwak.
Mercurius en Japan
Mercurius Vermogensbeheer heeft al langere tijd Japanse aandelen in de portefeuille. De afgelopen maanden droegen Japanse aandelen goed bij aan de positieve rendementen van de verschillende portefeuilles. De ontwikkelingen in Japan zijn positief en zijn wellicht een teken dat Japan weer vooruit durft te kijken.
